Katastrofy budowlane

Katastrofy budowlane 

Katastrofy budowlane nierzadko są tragiczne w skutkach. Dochodzi do nich, w wyniku gwałtownych zniszczeń i szkód spowodowanych w sposób niezamierzony. Przyczyny katastrof budowlanych za każdym razem analizuje urząd nadzoru budowlanego, prowadząc postępowanie wyjaśniające, w następstwie otrzymania zawiadomienia od kierownika budowy, właściciela, zarządcy lub użytkownika budynku. Wówczas powołana zostaje komisja, w celu ustalenia przyczyn i okoliczności katastrofy oraz zakresu czynności niezbędnych do likwidacji zagrożenia bezpieczeństwa ludzi lub mienia.

Zgodnie z definicją legalną zawartą w art. 73 ustawy Prawo Budowlane (Dz.U.2021.2351 t.j.) katastrofą budowlaną nazywać będziemy niezamierzone, gwałtowne zniszczenie obiektu budowlanego lub jego części, a także konstrukcyjnych elementów rusztowań, elementów urządzeń formujących, ścianek szczelnych i obudowy wykopów. Za katastrofę budowlaną należy uznać również zniszczenie takich elementów konstrukcyjnych obiektu, jak schody i ściana nośna. Co ważne, w ustawie wskazane zostały przypadki, w których nie możemy mówić o katastrofie budowlanej:

• uszkodzenie elementu, który nadaje się do naprawy lub wymiany,
• uszkodzenie lub zniszczenie urządzeń budowlanych związanych z budynkami,
• awaria instalacji.

W razie wystąpienia katastrofy budowlanej budynku w trakcie budowy, a także użytkowanego – kierownik budowy, właściciel, zarządca lub jego użytkownik jest zobowiązany do zorganizowania doraźnej pomocy poszkodowanym oraz przeciwdziałania rozszerzania się skutków katastrofy. Do kolejnych obowiązków tych osób należy zabezpieczenie miejsca katastrofy przed zmianami, uniemożliwiającymi przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego przez właściwy organ nadzoru budowlanego. Wyjątkami są sytuacje, w których konieczne jest ratowanie życia lub zachodzi wysoka konieczność zabezpieczenia miejsca katastrofy przed rozszerzaniem się jej skutków. Wówczas osoby te powinny szczegółowo opisać stan po katastrofie oraz zmiany w nim wprowadzone, z oznaczeniem miejsc ich wprowadzenia na szkicach i, w miarę możliwości, na fotografiach. Następnie powinni oni zawiadomić o katastrofie:

• organ nadzoru budowlanego,
• właściwego miejscowo prokuratora i Policję,
• inwestora, inspektora nadzoru inwestorskiego i projektanta obiektu budowlanego, jeżeli katastrofa nastąpiła w trakcie budowy,
• inne organy lub jednostki organizacyjne zainteresowane przyczynami lub skutkami katastrofy z mocy szczególnych przepisów.

Teren katastrofy powinna zabezpieczyć Policja oraz służby ratownicze, natomiast do kompetencji urzędu nadzoru budowlanego należy ustalenie przyczyn i skutków zdarzenia. Tak jak wcześniej wspomniano, odpowiedni miejscowo urząd nadzoru budowlanego, szczebla powiatowego lub wojewódzkiego, powołuje w tym celu komisję. W jej skład wchodzą: przedstawiciel organu nadzoru budowlanego jako przewodniczący, przedstawiciele innych zainteresowanych lub właściwych rzeczowo organów administracji rządowej, przedstawiciele samorządu terytorialnego, a także, w miarę potrzeby, rzeczoznawca budowlany lub inne osoby posiadające wymagane kwalifikacje zawodowe. Aby ustalić przyczynę i okoliczności katastrofy, do udziału w czynnościach komisji mogą być wezwani:

1) inwestor, właściciel lub zarządca oraz użytkownik obiektu budowlanego,

2) projektant, przedstawiciel wykonawcy i producenta lub importera wyrobów budowlanych,

3) osoby odpowiedzialne za nadzór nad wykonywanymi robotami budowlanymi.

Po zakończeniu postępowania wyjaśniającego oraz ustaleniu przyczyn katastrofy budowlanej komisja wydaje decyzję, w której określa zakres i termin wykonania niezbędnych robót, w celu uporządkowania terenu katastrofy i zabezpieczenia obiektu budowlanego do czasu wykonania robót doprowadzających obiekt do stanu właściwego. Inwestor, właściciel lub zarządca obiektu budowlanego obowiązany jest podjąć niezwłocznie działania niezbędne do usunięcia skutków katastrofy budowlanej.

Na przestrzeni ostatnich kilku lat Główny Urząd Nadzoru Budowlanego wśród najczęstszych przyczyn katastrof budowlanych wskazał zdarzenia losowe, takie jak: intensywne opady atmosferyczne, silne wiatry, jak i związane z działaniami człowieka- wybuch gazu, pożar oraz wypadki komunikacyjne. Jako kolejne przyczyny zostały wyszczególnione błędy podczas utrzymania obiektu budowlanego, do których zaliczono: dopuszczenie do nadmiernego pogorszenia stanu technicznego budynku,  niewykonywanie kontroli okresowych, a także brak realizacji zaleceń wynikających z tych kontroli. GUNB zwrócił również uwagę, iż w latach poprzednich, w mniej niż 10% przypadków, powodem katastrofy budowlanej były błędy podczas budowy nowego obiektu lub wykonywania robót budowlanych w istniejącym obiekcie. Na tę przyczynę składają się takie błędy jak: nieprawidłowe działanie, poprzez naruszenie obowiązków przez uczestników procesu budowlanego, nieprzestrzeganie technologii wykonania, a także dokonanie odstępstw od projektu budowlanego.

               Katastrofy budowlane zawsze niosą za sobą zagrożenie dla zdrowia, życia oraz mienia, jednak nie zawsze jesteśmy w stanie wyeliminować ich wystąpienie, zwłaszcza jeżeli chodzi o zdarzenia losowe. Należy jednak pamiętać, o podejmowaniu wszelkich starań celem zminimalizowania ryzyka wystąpienia takich wypadków. Dlatego tak ważne jest spełnianie obowiązków ciążących na osobach uczestniczących w procesie budowlanym, właścicielach oraz zarządcach obiektów budowlanych, m. in. przez utrzymywanie sprawności technicznej budynku, a także regularne wykonywanie okresowych kontroli stanu technicznego.